Uczenie dziecka nowego słownictwa – zabawy słowne oparte na fonemach i sylabach

Rozwój mowy dziecka wiąże się ściśle z rozwojem myślenia i działania. Niektóre dzieci uczą się mówić szybciej, niektóre jeszcze w wieku 7 lat wypowiadają się jeszcze nieprawidłowo, a ich mowa jest niewyraźna, mało komunikatywna. Praca nad językiem i procesami poznawczymi dziecka wymaga więc systematycznych ćwiczeń. 

Poniżej przedstawiam Wam kilka ćwiczeń, które ze względu na przeznaczenie (dla dzieciaków) mają formy zabawy słownej. Są to zabawy, które stosuję sama do swojego pięcioletniego gaduły.

Zabawy sprawdzają się w trakcie spaceru, oczekiwania w kolejce, jechania autobusem, w trakcie podróży. Nie potrzebujemy do nich niczego poza naszymi własnymi buziami. Zabawy te są też doskonałym ukierunkowaniem energii, lub zniecierpliwienia i znudzenia. Kiedy pięciolatek zamęcza Cię pytaniami: daleko jeszcze, długo jeszcze – Ty wciągnij go w zabawę słowną.

Na bazie takich elementów języka jak fonemy i sylaby możemy stworzyć gry, w których dziecko uświadomi sobie fakt istnienia najmniejszych cząstek słowa, czyli głosek i sylab. Uzmysłowi sobie także jaką rolę pełnią one w kształtowaniu wyrazu. Dziecko z wiekiem doskonali umiejętność ich wyodrębniania i manipulowania nimi, przez co poszerza swój zasób leksykalny. W wieku przedszkolnym sprawa jest zabawna ponieważ kilkulatek tworzy prześmieszne neologizmy. Na bazie tej dziecięcej twórczości możemy poruszyć machinę dziecięcej wyobraźni i sprawdzić na ile dziecko samo, bez naszej pomocy może stworzyć nowe słowa.

ZABAWA 1
Znajdujemy początek słowa

Gra polega na znalezieniu nowego słowa rozpoczynającego się ostatnią sylabą poprzedniego wyrazu.
Tworzenie par wyrazów

lokomotywa – wagon
owoce – cegły
książki – kisiel
roboty – tykanie
szafa – fajka

ZABAWA 2
Tworzenie jak najdłuższego ciągu wyrazów, aż do wyczerpania pomysłów.
Kto ułoży dłuższy pociąg – ten wygrywa!

szafa – fajka – kabina – natura – rakieta – tablica – całość – łość… (brak pomysłu)
bańka – kara – raki – kilo – lody – dyrdymały – łyczek – ekran – anna – namiot – otwór – ór … (brak pomysłu)

ZABAWA 3
Układamy rymy

Zabawa polega na wyszukiwaniu słów rymujących się
niebieski – pieski
konik – słonik
słonik – melonik
kwiatek – płatek
krata – rata
wazonik – melonik

Dzieciaki, które znają wiersz Juliana Tuwima pt. „O Panu Tralalińskim” mogą, tak jak moje dziecko, iść na łatwiznę i każdy rym tworzyć na zasadzie zastosowanej w wierszyku w/w poety. U nas kończy się tak każda zabawa w rymy …

pieski – tralaleski
konik – tralalonik
wazonik – tralalonik
kwiatek – tralalatek

albo szerzej:

Gwiezdne Wojny – Pan Miecio był hojny
Rescue Boty – widzę kolorowe płoty

ZABAWA 4
Znajdujemy słowa z określoną głoską 

Gra polega na podawaniu par wyrazów (rzeczownik i jego określenie) zaczynających się tą samą głoską.

 sok – słodki
samolot – sportowy
gazeta – gruba
plastelina – pastelowa
książka – kolorowa

ZABAWA 5
Szukamy wyrazów ukrytych w wyrazach

Zabawa polega na wyszukiwaniu wyrazów zawartych w innych wyrazach
kokos (kos)
krata (kra)
makaron (mak)
adres (dres)
makulatura (mak, kula, tura, ul, tur, lat)

ZABAWA 6
Czytamy wyrazy wspak

Zabawa dla starszych dzieciaków. Polega na pokazaniu dziecku możliwości czytania niektórych wyrazów od lewej do prawej strony i odwrotnie

zaraz, zakaz, potop, kajak, łapał, łamał, radar, sedes, Anna.

---

autorka