
Frazeologizmy w języku polskim – o czym mówią i czemu tak często nam się mylą?
Związki frazeologiczne wzbogacają nasz język. Jest plastyczny i działa na naszą wyobraźnię. Przedstawia nam komunikat w formie obrazu wywoływanego w naszych myślach. Związki frazeologiczne mają znaczenie całościowe a na tę całość znaczeniową składa się wiele czynników.
Związek frazeologiczny (frazeologizm)
to każde utrwalone zwyczajem połączenie dwu, lub więcej wyrazów.
Idiomy to również zdaniem Stanisława Skorupki związki stałe o nienaruszalnym rygorystycznym składzie.
O czym należy pamiętać?
- Zmiana chociażby jednego składnika lub jego formy w związku frazeologicznym zmienia znaczenie całości.
- W niektórych połączeniach musi zostać zachowany stały szyk wyrazów.
- Zmieniając kolejność, składniki, lub formy części składowych związku frazeologicznego popełniamy rażący błąd frazeologiczny.
- Zmiana o powyższym charakterze może spowodować udosłownienie znaczenia elementów tworzących frazeologizm dla danego kontekstu.
Gdzie sprawdzić poprawność i znaczenie frazeologizmów?
W Słowniku frazeologicznym Stanisława Skorupki.
Klasyfikacja frazeologizmów
W języku polskim możemy wyodrębnić trzy główne klasyfikacje związków frazeologicznych.
Jedną z nich przedstawiam Wam poniżej. Według Andrzeja Marii Lewickiego do związków frazeologicznych nie należą przysłowia, które są odrębnymi tekstami.
Skąd się biorą związki frazeologiczne?
W wielu związkach frazeologicznych używanych po dziś dzień, a powstałych wiele wieków temu, zachowana jest cenna wiedza o dawnych religiach, realiach i obyczajach. Dzisiaj nie zawsze potrafilibyśmy uzasadnić dlaczego w pewnych sytuacjach używamy określonego frazeologizmu.
Do najpopularniejszych należą frazeologizmy, które wywodzą się z biblii:
- głos wołającego na puszczy,
- wdowi grosz,
- hiobowa wieść,
- pocałunek Judasza,
- Sodoma i Gomora,
- strój Adama,
- niewierny Tomasz,
- salomonowa mądrość,
- przenieść się na łono Abrahama,
- chodzić od Annasza do Kajfasza,
- zdrową głowę kłaść pod ewangelię,
- umywać ręce.
Frazeologia czerpie jednak także z mitologii i historii starożytnej:
- syzyfowa praca,
- męki Tantala,
- pyrrusowe zwycięstwo,
- nić Ariadny,
- przekroczyć Rubikon,
- oczyścić stajnie Augiasza,
- przeciąć węzeł gordyjski.
A także z dawnych praw i zwyczajów:
- puścić coś płazem,
- nie zasypiać gruszek w popiele,
- wieszać na kimś psy,
- pleść jak Piekarski na mękach,
- zalać sadła za skórę, drzeć z kogo pasy.
Pierwszy związek frazeologiczny związany z dawnymi zwyczajami odnosi się do obyczajów rycerskich. Uderzenie kogoś podczas pojedynku płazem (płazą), a nie osrzem broni, oznaczało darowanie mu życia. Stąd puścić coś płazem to odpuścić komuś w trudnej sytuacji, w której ten ktoś się znajduję (np. kiedy powinna go spotkać jakaś kara, lub przykre konsekwencje).
Drugi związek frazeologiczny związany jest ze zwyczajem suszenia gruszek w gorącym piecu chlebowym. Choć dziś jest mało znany lub modyfikowany do: zasypywać / zagrzebywać gruszki w popiele, oznacza tyle co przegapienie najwłaściwszego momentu do zrobienia czegoś.
Materiały
Materiały graficzne w tej notce zostały wykonane przeze mnie na podstawie darmowych grafik ze strony freepik. Używajcie ich do woli, do lekcji, lub do nauki 🙂 W zamian zaglądajcie na mojego bloga jak tylko najdzie Was ochota 🙂
autorka

